Dị ứng là triệu chứng xảy ra ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại. Các số liệu thống kê cho thấy những bệnh liên quan đến dị ứng ngày càng nhiều và xuất hiện ở mọi lứa tuổi, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ nếu không phát hiện và điều trị kịp thời.
Dị ứng có liên quan đến tiền căn gia đình, nếu trẻ có bố mẹ đã mắc các chứng bệnh dị ứng thì nguy cơ dị ứng rất cao. Nếu bố hoặc mẹ mắc dị ứng, nguy cơ dị ứng của trẻ là 20-40%. Nếu cả bố và mẹ bị dị ứng hoặc một trong bố mẹ bị dị ứng và một anh chị em ruột bị dị ứng, thì nguy cơ dị ứng của trẻ là 40-50%. Nếu bố và mẹ bị dị ứng cùng một bệnh thì nguy cơ dị ứng của trẻ là 50-80%. Trẻ có cả bố và mẹ bị dị ứng và một anh chị em bị dị ứng, nguy cơ dị ứng là 85%. Trường hợp bố mẹ không bị dị ứng, trẻ vẫn có nguy cơ dị ứng là 5-15%. Điều này giải thích vì sao tỷ lệ mắc dị ứng đang ngày càng gia tăng.
Chúng ta thường nghe tới các loại dị ứng như dị ứng thực phẩm, dị ứng thuốc, dị ứng các hóa chất có trong sơn, hóa mỹ phẩm, phấn hoa, bụi nhà, lông thú, dị ứng thời tiết…. Vậy làm thế nào để phòng bệnh dị ứng và cách điều trị hiệu quả? Bài viết này sẽ giải đáp cho bạn một phương pháp khoa học hiện đại nhất để khắc phục các tình trạng liên quan đến dị ứng.
Dị ứng là gì ?
Dị ứng là một hiện tượng phản ứng của cơ thể. Hệ thống miễn dịch đáp ứng bảo vệ cơ thể trước sự xâm nhập của các chất gây dị ứng . Dị ứng là hình thức quá mẫn cảm loại 1 (xảy ra tức thì), nó kích hoạt quá mức các tế bào bạch cầu lympho B và loại kháng thể IgE, dẫn đến một phản ứng viêm như chàm, phát ban, sốt, lên cơn hen suyễn, ngộ độc thức ăn và phản ứng với nọc độc của côn trùng chích như ong, muỗi, kiến…
Dị ứng nhẹ rất phổ biến, gây ra các triệu chứng như viêm kết mạc dị ứng, ngứa và chảy nước mũi. Ở một số người, dị ứng nặng với các chất gây dị ứng trong môi trường và thức ăn hoặc một số loại thuốc có thể gây phản ứng phản vệ (sốc phản vệ) đe dọa đến tính mạng.
Nguyên nhân bị dị ứng
Nguyên nhân gây ra dị ứng bao gồm các yếu tố gen di truyền, giới tính, chủng tộc, và độ tuổi. Trong đó yếu tố gen di truyền được xem là nguyên nhân chủ yếu gây nên dị ứng. Ngoài ra, các bệnh lý dị ứng còn phụ thuộc vào sự tương tác của cơ thể với môi trường sống như: tiếp xúc với các bệnh truyền nhiễm trong thời thơ ấu, ô nhiễm môi trường, các loại chất gây dị ứng, và chế độ ăn uống thay đổi.
Để chẩn đoán chứng dị ứng, người ta phải thực hiện các thử nghiệm trên da để xem mức độ phản ứng với các chất gây dị ứng hoặc phân tích máu để kiểm tra sự hiện diện và nồng độ của kháng thể IgE. Điều trị dị ứng bao gồm tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, sử dụng các thuốc chống dị ứng, thuốc kháng viêm hoặc các loại thuốc khác. Ngoài ra còn có một phương pháp chuẩn đoán dị ứng một cách khoa học, đơn giản và hiệu quả hơn, giúp bạn hiểu rõ về các đặc điểm di truyền dị ứng của mình từ đó có cách phòng tránh bệnh lý dị ứng ngay từ đầu, đó là phương pháp xét nghiệm Gene dị ứng.
Ngày nay, trên thế giới, xu hướng xét nghiệm Gen về dị ứng đang ngày càng phổ biến. Chỉ cần lấy mẫu nước bọt của bạn, trình tự ADN sẽ được phân tích, dựa vào đó các chuyên gia sức khỏe di truyền sẽ tư vấn cho bạn chế độ chăm sóc sức khỏe phù hợp, cách phòng tránh các tác nhân gây dị ứng ngay từ đầu.
Kết quả xét nghiệm ADN cá nhân sẽ phản ánh chi tiết tất cả các loại dị ứng mà cơ thể bạn có khả năng mắc phải. Nhờ đó giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về sức khỏe của bản thân đối với nhiều loại tác nhân gây dị ứng cũng như tránh được những rủi ro về bệnh tật.
Dị ứng thực phẩm
1. Dị ứng sữa
Dị ứng sữa là một phản ứng bất thường của hệ thống miễn dịch của cơ thể với sữa và các sản phẩm có chứa sữa. Sữa bò là nguyên nhân gây dị ứng sữa thông thường, ngoài ra sữa từ cừu, dê, trâu cũng có thể gây ra phản ứng. Dị ứng sữa là một trong những dị ứng thức ăn phổ biến nhất ở trẻ em.
Triệu chứng dị ứng sữa khác nhau từ người này sang người khác là do đặc điểm gen di truyền khác nhau, thường xảy ra vài phút đến vài giờ sau khi uống sữa hoặc ăn các sản phẩm chứa sữa. Các dấu hiệu và triệu chứng của dị ứng sữa trong phạm vi từ nhẹ đến nặng và có thể bao gồm thở khò khè, nôn, phát ban và các vấn đề tiêu hóa.
Protein trong sữa động vật là nguyên nhân chính gây ra tình trạng dị ứng sữa. Hệ miễn dịch của cơ thể nhận diện protein có trong sữa là có hại, nên nó tăng cường sản xuất các kháng thể IgE để khống chế các protein này. Về sau, nếu các protein sữa gây dị ứng lại tiếp tục xuất hiện trong cơ thể thì chúng sẽ nhanh chóng được nhận diện bởi các kháng thể IgE, khi đó hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ được kích hoạt, giải phóng histamine và các chất trung gian hóa học khác, gây ra tình trạng dị ứng trên lâm sàng với các biểu hiện từ nhẹ đến nặng.
Xét nghiệm gen dị ứng sẽ phân tích ADN để kiểm tra có phát hiện những biến thể gen liên quan đến dị ứng sữa của cơ thể hay không. Điều đó giúp chúng ta có những biện pháp phòng tránh triệt để loại dị ứng này, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Giả sử, kết quả xét nghiệm gen cho thấy cơ thể của bạn mang gen biểu hiện dị ứng sữa ở nguy cơ cao, bạn sẽ được khuyến cáo tránh tất các sả phẩm có chứa sữa động vật ngay từ sớm để không gây ra tình trạng bị dị ứng đáng tiếc. Đối với trẻ sơ sinh, khuyến khích nuôi bằng sữa mẹ trong ít nhất 6 tháng đầu. Việc này có thể giảm nguy cơ viêm da dị ứng cho trẻ dưới 2 tuổi, giảm biểu hiện khò khè xuất hiện trước 4 tuổi, giảm nguy cơ mắc dị ứng đạm sữa bò trong 2 năm đầu đời.
2. Dị ứng trứng
Dị ứng trứng xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng với các protein riêng lẻ trong trứng, bao gồm các loại trứng như trứng gà, trứng ngỗng, trứng vịt,… Dị ứng trứng là một trong những dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở trẻ nhỏ. Một số cá nhân trải qua phản ứng rất nghiêm trọng, thậm chí từ số lượng trứng rất nhỏ; người khác cảm thấy khó chịu nhẹ hơn, hoặc không gặp một phản ứng cho đến khi số lượng tăng lên. Một số cá nhân cũng phản ứng khi tiếp xúc với trứng hoặc hơi trứng. Dị ứng thường gặp ở trẻ em hơn là người lớn. Hầu hết mọi người đều không tránh khỏi dị ứng trứng khi còn nhỏ; tuy nhiên, một số sẽ tiếp tục bị dị ứng khi trưởng thành.
Những phản ứng bộc phát khi một người bị dị ứng trứng sẽ thay đổi tuỳ theo từng người. Các phản ứng đó là : tiêu chảy, đau bụng, nổi mề đay, sốc phản vệ, khó thở, hen suyễn.
Giả sử, dựa vào phân tích ADN của bạn, cho thấy bạn có nguy cơ dị ứng với trứng cao, đặc biệt là ở trẻ em. Từ đó sẽ có cách ngăn ngừa dị ứng với trứng sớm hơn, bằng cách tránh các nguồn thực phẩm có trứng, ngoài ra nếu xuất hiện có triệu chứng dị ứng với trứng thì sẽ có cách điều trị hiệu quả và hợp lí, tiết kiệm được thời gian và chi phí.
3. Dị ứng đậu phộng (lạc)
Đậu phộng là một trong những thực phẩm có thể gây dị ứng mặc dù được rất nhiều người ưa thích. Mức độ dị ứng đậu phộng có thể nhẹ hoặc nặng tùy theo cơ địa mỗi người. Trong một số trường hợp có thể đặc biệt nguy hiểm với cả trẻ em và người lớn.
Ở một số quốc gia, dị ứng đậu phộng có tỉ lệ rất cao, thậm chí một số quốc gia còn quy định phải dán nhãn thực phẩm có chứa thành phần đậu phộng và một số loại hạt khác, đặc biệt là tại Hoa Kỳ và các quốc gia Châu Âu. Thống kê cho thấy cứ 1/20 trẻ nhỏ và 1/50 người lớn gặp phải tình trạng dị ứng đậu phộng tùy theo từng khu vực nhất định.
Đối với một số người bị dị ứng với đậu phộng, thậm chí một lượng nhỏ đậu phộng có thể gây ra một phản ứng nghiêm trọng. Các triệu chứng của phản ứng dị ứng đậu phộng có thể bao gồm ngứa, mề đay, phù, chàm, hắt hơi, hen suyễn, đau bụng, hạ huyết áp, tiêu chảy, và ngừng tim, sốc phản vệ có thể xảy ra.
Nguyên nhân dị ứng đậu phộng do hệ miễn dịch trong cơ thể của bệnh nhân nhận biết nhầm các loại protein có trong đậu phộng là những thành phần có hại với cơ thể. Đặc biệt là một số thành phần như Cupin (Ara h 1), Prolamin (Ara h 2, 6, 7, 9), Profilim (Ara h 5) và một số loại protein khác.
Dựa trên xét nghiệm gen, phân tích các đặc điểm di truyền, nếu cơ thể bạn có nguy cơ cao dị ứng với đậu phộng. Bạn sẽ có được giải pháp phòng tránh dị ứng sớm hơn và nếu bị biểu hiện dị ứng sẽ có cách điều trị hợp lý và hiệu quả.
Một số dị ứng khác thường gặp
1. Dị ứng với thú nuôi
Hầu hết những thú nuôi có lông đều có thể gây ra những phản ứng dị ứng. Ngoài ra, ngay cả những chất trong các tuyến mỡ và tuyến nước bọt và nước tiểu của thú nuôi cũng gây phản ứng cho bạn. Đó là những hạt nhỏ bay trong không khí trộn lẫn với bụi bặm. Không khí này có thể gây ra những phản ứng dị ứng khi bạn hít vào. Bụi bặm ở ngựa, chó và mèo chứa từ 10-20 chất gây dị ứng khác nhau.
Nguy cơ gia tăng dị ứng thú nuôi có nhiều nhất ở trẻ nhỏ. Dị ứng thú nuôi là điều thường xảy ra trong số những người bị suyễn, và thường xuất hiên cùng với dị ứng con bọ mạt.
Các triệu chứng dị ứng chó mèo từ nhẹ đến nặng. Tùy thuộc vào độ nhạy của từng cá nhân, và mức độ tiếp xúc với các chất gây dị ứng. Những người nhạy cảm cao có thể gia tăng biểu hiện các triệu chứng bao gồm các vấn đề về hô hấp hoặc phát ban. Trong vòng vài phút sau khi tiếp xúc với một con chó mèo.
Xét nghiệm gen sẽ cho kết quả chính xác về đặc điểm di truyền của bạn có mang biến thể gen dị ứng với thú nuôi hay không. Để có biện pháp phòng tránh tiếp xúc thú nuôi ngay từ đầu và cách điều trị hợp lí khi xuất hiện triệu chứng dị ứng.
2. Dị ứng với gián
Gián là một nguyên nhân phổ biến khác gây ra các phản ứng dị ứng. Một loại protein trong phân, nước bọt của chúng là chất gây ra dị ứng. Các triệu chứng thông thường của loại dị ứng này bao gồm ho, nghẹt mũi, phát ban da, thở khò khè và nhiễm trùng tai hoặc xoang. Những con gián cũng có thể gây ra những cơn hen suyễn, cũng như ho và thở khò khè ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Thông qua xét nghiệm gen, phân tích các đặc điểm di truyền, nếu cơ thể bạn có nguy cơ cao dị ứng với gián. Biết được điều đó, bạn sẽ có được giải pháp phòng tránh dị ứng từ gián sớm và nếu bị biểu hiện dị ứng sẽ có cách điều trị hợp lý và hiệu quả.
3. Dị ứng nấm mốc
Nấm mốc có thể gây dị ứng ở một số người và còn khiến bệnh hen suyễn trở nên trầm trọng hơn nếu bệnh nhân tiếp xúc với chúng. Theo GS Connie Katelaris thuộc ngành Miễn dịch học và Dị ứng tại ĐH Western Sydney, chính nấm mốc gây hen suyễn ở những người có hệ miễn dịch suy yếu do di truyền. Ví dụ trong trường hợp bố mẹ dễ mắc các bệnh dị ứng và điều này di truyền sang con thì đứa trẻ có nguy cơ cao nhiễm bệnh hen suyễn nếu một số loại nấm mốc xuất hiện trong nhà.
Người mắc một số bệnh như xơ nang (bệnh di truyền thường gặp, khi mắc bệnh, các chất đặc nhầy sẽ sinh ra ở phổi và tụy gây rối loạn hô hấp và rối loạn tiêu hóa) hoặc viêm phổi mãn tính có thể nhiễm trùng hệ miễn dịch nếu hít phải một số loại nấm mốc.
Ở mỗi người khác nhau sẽ có mức độ dị ứng với nấm mốc khác nhau. Nếu kết quả xét nghiệm gen cho thấy bạn mắc nguy cơ dị ứng cao với nấm mốc, bạn sẽ phải có giải pháp sớm phòng trừ dị ứng nấm mốc ngay từ đầu. Bạn nên giữ vệ sinh nhà ở, tránh để ẩm thấp, luôn tạo sự thông thoáng nơi ở. Nếu xuất hiện các triệu chứng do dị ứng nấm mốc, cần đến bác sĩ ngay để được điều trị.
4. Say tàu xe
Say tàu xe là cảm giác được hình thành khi chuyển động mà bạn cảm nhận bằng tai trong khác với chuyển động mà bạn nhìn thấy.
Hầu hết chúng ta đã gặp phải cảm giác khó chịu này khi đi máy bay, ô tô hoặc đi tàu. Tuy nhiên lại có những người không hề bị say xe khi di chuyển bằng bất cứ phương tiện nào. Điều này thường được chúng ta cho là do cơ địa của mỗi người khác nhau. Hay nói cách khác chính là do gen di truyền của mỗi người khác nhau. Có thế có những biến thể gen liên quan đến biểu hiện say tàu xe xuất hiện ở người này, nhưng không có ở người khác.
Khi say tàu xe, Bạn sẽ cảm thấy buồn nôn, cũng như bị đau đầu dữ dội. So với người lớn, trẻ em trong độ tuổi từ 3 đến 12 tuổi dễ bị say tàu xe hơn. Phụ nữ bị say tàu xe nhiều hơn nam giới và hay bị hơn trong chu kỳ kinh nguyệt và mang thai.
Xét nghiệm gen di truyền, cho bạn biết được ADN của mình có mang những biến thể liên quan đến say tàu xe hay không. Qua đó, có giải pháp tránh say tàu xe ngay từ sớm và an toàn cho sức khỏe.
5. Dị ứng phấn hoa
Dị ứng phấn hoa tuy không gây ra chết người, song lại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng đời sống của những người bị dị ứng.
Thời điểm hoa nở cũng là lúc phấn hoa được phát tán nhiều nhất. Chúng có thể xâm nhập vào cơ thể khiến người bị dị ứng phấn hoa khó chịu, ngứa mắt, hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mắt, nước mũi và nổi mẩn trên da. Ở một số trường hợp sẽ có triệu chứng nặng như sưng mặt, sưng mắt, chảy máu mũi, đau rát cổ họng, tức ngực, khó thở.
Hệ miễn dịch thường đóng vai trò bảo vệ cơ thể chống lại những tác nhân nguy hiểm như virus và vi khuẩn để phòng bệnh. Ở những người bị dị ứng phấn hoa, hệ miễn dịch nhận diện các hạt phấn hoa vô hại như một kẻ xâm nhập nguy hiểm và bắt đầu sản xuất các chất để chống lại hạt phấn. Đây được gọi là phản ứng dị ứng phấn hoa.
Giả sử, dựa vào phân tích ADN của bạn, cho thấy bạn có nguy cơ dị ứng phấn hoa cao. Bạn sẽ được khuyến nghị sớm một số phương pháp để phòng tránh dị ứng phấn hoa như cần hạn chế tiếp xúc tối đa với phấn hoa bằng cách hạn chế ra đường vào thời điểm nhiều cây ra hoa hoặc sử dụng khẩu trang thường xuyên khi ra ngoài, nơi ở cần đóng kín hoặc có hệ thống lọc khí để giảm thiểu phấn hoa bay vào, ngoài ra cần có chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý giúp cho hệ thống miễn dịch khỏe mạnh hơn.
6. Nhạy cảm với các chất hóa học
Cơ thể chúng ta có thể dễ dàng bị dị ứng và bị tác động bởi các chất hóa học. Mỗi người có thể nhạy cảm với hóa chất ở các nồng độ khác nhau, điều này là do đặc điểm di truyền quy định.
Ví dụ, trường hợp nhạy cảm với thủy ngân, nếu phân tích ADN cho thấy bạn có nguy cơ cao nhạy cảm với thủy ngân. Khi thủy ngân xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp và qua da. Thủy ngân sẽ gây nên cảm giác rát cho da và mắt khi tiếp xúc. Khi hít phải hơi thủy ngân sẽ khiến bị ho, đau tức ngực, có cảm giác đau rát ở phổi và gây khó thở. Tiếp xúc với thủy ngân thường xuyên sẽ bị nhiễm độc thủy ngân. Triệu chứng của nhiễm độc thủy ngân là tay chân bị run, giảm trí nhớ, mất khả năng tập trung, mờ mắt và bị các chứng bệnh về thận. Xét nghiệm gen dị ứng sẽ cho bạn biết sớm những nhạy cảm của cơ thể với hóa chất, từ đó giúp bạn tránh được các tác nhân hóa chất gây nhạy cảm có trong môi trường, bảo vệ sức khỏe tốt hơn.
Xét nghiệm gen dị ứng là phương pháp khoa học mới nhất giúp điều trị dự phòng và chăm sóc sức khỏe của bạn ngay từ sớm. Đặc biệt đối với trẻ nhỏ, cần phải hiểu rõ về đặc điểm di truyền cá nhân để từ đó giúp phụ huynh có giải pháp chăm sóc sức khỏe cho bé tốt hơn, tiết kiệm được chi phí và thời gian phòng ngừa các bệnh về dị ứng.
Tổng hợp
